Μερική ομολογία αποτυχίας και στροφή Βρυξελλών για την ηλεκτρική ενέργεια

Ραγδαίες εξελίξεις προαναγγέλλει η πρόεδρος της Κομισιόν, παραδεχόμενη ότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ε.Ε. δεν λειτουργεί πια και πρέπει να μεταρρυθμιστεί σημαντικά.

Για πρώτη φορά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπό το φως της τρομακτικής αύξησης στις τιμές ενέργειας ως αποτέλεσμα της πανδημίας και του ρωσοουκρανικού πολέμου, αναγνωρίζει ότι τα μέτρα που έχει λάβει η Ένωση δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Όπως αναφέρει το Euractiv, απαντώντας σε ερωτήσεις στο Ευρωκοινοβούλιο την Τρίτη, η Γερμανίδα πολιτικός παραδέχθηκε ότι τα μέτρα που έχουν αποφασιστεί για να αντιμετωπιστεί η ραγδαία άνοδος στις τιμές της ενέργειας δεν έχουν τον αντίκτυπο που θα έπρεπε και έκανε λόγο για δομικά προβλήματα στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.

«Πράγματι οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, οι τιμές στην ενέργεια έχουν φτάσει στα ύψη και κάνουμε αρκετά για αυτό, αλλά αναγνωρίζουμε όμως ότι αυτή είναι βραχυπρόθεσμη ανακούφιση και δεν θα αλλάξει τη δομή της αγοράς» είπε χαρακτηριστικά για να τονίσει ότι οι αγορές ενέργειας «είχαν σχεδιαστεί με τρόπο που ήταν αναγκαίος πριν από είκοσι χρόνια».

«Σήμερα η αγορά είναι εντελώς διαφορετική, είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που αποτελούν τις λιγότερο κοστοβόρες και πιο φθηνές λύσεις» εξήγησε.

Οι δηλώσεις αυτές της προέδρου της Κομισιόν έρχονται σε μια περίοδο που η ρωσική εισβολή, οι δυτικές κυρώσεις προς τη Μόσχα και τα κατάλοιπα της πανδημίας έχουν δημιουργήσει ασφυκτική κατάσταση για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά.

Η κατάσταση έχει φέρει στα ύψη την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και μάλιστα σε μια περίοδο που η Ε.Ε. επιχειρούσε να απεμπλακεί από παλαιότερους ρυπογόνους τρόπους παραγωγής ενέργειας.

Η Γαλλία και η Ισπανία έχουν ήδη ζητήσει παρεμβάσεις στο τρέχον σύστημα τιμολόγησης, με τη Μαδρίτη να ζητά δομικές λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να αποσυνδεθεί η αγορά τη ηλεκτρικής ενέργειας από εκείνη του φυσικού αερίου. Οι δύο μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίας έχουν στο αίτημά τους αυτό της στήριξη Ελλάδας, Ιταλίας και Πορτογαλίας.

Ανασύνταξη από τις Βρυξέλλες

Μέχρι τώρα η Κομισιόν εξέφραζε αντίθεση σε τέτοιες ενέργειες, αντλώντας επιχειρήματα από την έκθεση για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας των ρυθμιστικές αρχές ενέργειας της Ε.Ε. έκθεση αυτή, που παραδόθηκε στις 29 Απριλίου υποστήριζε ότι η δεν ευθύνεται ο σχεδιασμός της αγοράς για την κρίση.

Ωστόσο, την περασμένη Τρίτη, η φον ντερ Λάιεν φαίνεται να απέρριψε τα συμπεράσματα της έκθεσης. «Αυτό το σύστημα αγοράς δεν λειτουργεί πια. Πρέπει να το μεταρρυθμίσουμε. Πρέπει να το προσαρμόσουμε στη νέα πραγματικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό είναι το καθήκον της Κομισιόν τώρα. Πρόκειται για τεράστια μεταρρύθμιση και θα χρειαστεί χρόνο. Πρέπει να το σκεφτούμε πολύ καλά, αλλά πρέπει να δράσουμε για να προσαρμόσουμε την αγορά μας στις σύγχρονες συνθήκες» ανέφερε με νόημα.

Το Euractiv μίλησε με εκπροσώπους της Κομισιόν, οι οποίοι, όμως, δεν έδωσαν λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα των μεταρρυθμίσεων ή για το εάν θα παρουσιαστεί κάποιο σχέδιο στη διάρκεια της θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία λήγει το 2024.

Η θέση της Γερμανίας και ο σκεπτικισμός αναλυτών

Εκτός από τα κράτη του ευρωπαϊκού νότου δεν είναι όλες οι χώρες της Ε.Ε. πεπεισμένες για την ανάγκη μεταρρύθμισης της αγοράς, ανάμεσά τους και η Γερμανία. Τον περασμένο Οκτώβρη ένας συνασπισμός εννέα κρατών-μελών προειδοποίησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μην μπει σε διαδικασία μέτρων μεγάλης εμβέλειας προκειμένου να περιοριστεί η άνοδος των τιμών.

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Euractiv, η στάση του Βερολίνου από τότε έχει αρχίσει να αλλάξει, με το Γερμανό υπουργό Οικονομίας να επισημαίνει ότι «ο τωρινός σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να διατηρηθεί επί της αρχής. Ωστόσο θα πρέπει να εξασφαλιστεί την ίδια στιγμή ότι το σύστημα ηλεκτρισμού είναι διασφαλισμένο για το μέλλον και ταιριάζει με τις φιλοδοξίες των κλιματικών στόχων για τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες».

Πάντως, ο Γκεόργκ Ζάχμαν, οικονομολόγος του Ινστιτούτου Μπρούγκελ των Βρυξελλών, εκφράζει σκεπτικισμό για τα μεταρρυθμιστικά πλάνα της Κομισιόν. «Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες να σκεφτούμε καλύτερα εργαλεία για την χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ανάμεσά τους και μηχανισμοί για διαφορετικούς τρόπους και συστήματα πληρωμής, όπου οι διαχειριστές των εγκαταστάσεων ενέργειας πληρώνονται την τιμή που εκείνοι προσέφεραν, ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα σχετικά με τα επενδυτικά μηνύματα που αποστέλλονται στους παραγωγούς, όταν απαιτούνται δισεκατομμύρια για την αναβάθμιση των συστημάτων παραγωγής και την πράσινη μετάβαση».

Υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν πειστικές λύσεις στη θεωρία, κάτι που σημαίνει ότι θα εμφανιστούν ακόμη μεγαλύτερες δυσκολίες στην πράξη, ενώ εξέφρασε αντιρρήσεις για την χρονική περίοδο κατά την οποία ανοίγει αυτή η συζήτηση. 

«Το άνοιγμα αυτής της συζήτησης χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο θα απορροφήσει μεγάλο πολιτικό και διοικητικό κεφάλαιο σε μια περίοδο κατά την οποία τα υπουργεία ενέργειας, έχουν ήδη τεράστιο φόρτο εργασίας με θέματα όπως η νομοθεσία για την κλιματική αλλαγή, η άνοδος των τιμών και ο πόλεμος στην Ουκρανία» τονίζει χαρακτηριστικά και προσθέτει «δεν βλέπω πώς το να πετάξουμε εν μέσω κρίσης ένα σύστημα που έχει αναπτυχθεί εδώ και είκοσι χρόνια χωρίς μια συγκεκριμένη εναλλακτική είναι καλή ιδέα».